از هم نشینی سیارات تا بارش شهابی در هفته نخست مرداد 1402 - وبلاگ بهروز

به گزارش وبلاگ بهروز، در هفته نخست مرداد 1402 فاز هلال ماه کم کم افزایش می یابد و اگرچه امکان رصد اجرام اعماق آسمان مانند کهکشان ها و سحابی ها تا حد زیادی کاهش می یابد اما هم نشینی سیاره های منظومه شمسی و ستاره های درخشان آسمان با قمر زمین، منظره ها دیدنی را رقم می زند.

رویدادهای نجومی هفته اول مرداد 1402 فرصت مناسبی برای آشتی با آسمان شب است؛ چون ماه ابتدای هفته فاز کمی دارد و تا انتها هفته فازش افزایش می یابد و زمان مناسبی برای درک فازهای مختلف هلال آن است. از سوی دیگر سیاره های منظومه شمسی مانند تیر و ناهید و بهرام، هم نشینی هایی تماشایی را با هم و با ماه و ستاره های شاخص آسمان شکل می دهند که تماشا آن ها خالی از لطف نیست.

علاوه بر این، در انتها هفته هم بارش شهابی دلتا-دلوی با معیار ZHR حدود 50 شهاب در هر ساعت، می تواند لحظاتی تماشایی را رقم بزند. بنابراین اگر امکان ماندن زیر آسمان تاریک را دارید، وقایع آسمان این هفته را از دست ندهید.

رویدادهای نجومی هفته نخست مرداد 1402

شنبه 31 تیر

هلال ماه را حدود 30 دقیقه پس از غروب خورشید سمت غرب و جنوب غربی آسمان ببینید. سپس در پی سیاره ناهید (زهره) با فاصله حدود سه مشت در طول بازوی کشیده سمت راست و پایین آن بگردید.

سیاره کم نورتر تیر (عطارد) هم، همراه با ستاره قلب الاسد (Regulus) و بهرام (مریخ) یک خط راست شیب دار کمی بالاتر از زهره تشکیل می دهند. این خط حدود یک مشت و نیم طول دارد و از سمت راست پایین، به سمت چپ بالا کشیده شده است.

یک شنبه 1 مرداد

ساعت 19:55 می توانید شاهد اختفای ستاره ای اتا سنبله با ماه باشید. این ستاره دارای قدر 3.8 است و اختفا تا ساعت 21:00 ادامه خواهد داشت. این سوژه بسیار مطلوبی برای رصد با دوربین دوچشمی و تلسکوپ هواهد بود.

هلال ماه در حال افزایش، یکی از جالب ترین سوژه ها برای رصد با تلسکوپ، در فازهای گوناگون ماه است. امروز عصر بعلاوه چند درجه بالا سمت راست ماه، ستاره گاما سنبله (Gamma Virginis) با قدر 3 قرار گرفته است که یک ستاره دوتایی و سوژه نزدیکی برای تلسکوپ هاست. اجزای این منظومه ستاره ای هم اکنون از نگاه زمین، 3.3 ثانیه قوسی از هم فاصله دارند و تقریبا در جهت شمال به جنوب جای گرفته اند .

اوایل مرداد (یا به عبارت بهتر اَمرداد) است و بنابراین می توانید طلوع پا و کمربند صورت فلکی تماشایی شکارچی (جبار) را رصد کنید که با ارتفاع پایینی پیش از سپیده دم دیده می گردد.

دوشنبه 2 مرداد

با پیشروی تابستان، قوری صورت فلکی کمان (قوس) که جایگاه سیاهچاله مرکزی راه شیری است، سمت جنوب و جنوب شرقی و پس از تاریک شدن هوا، شروع به کج شدن می نماید و از دهانه خود به سمت راست می ریزد! این روند در بقیه روزهای تابستان هم ادامه دارد یا اگر تا دیروقت بیرون زیر آسمان شب بمانید، می توانید در یک شب شاهد کج شدن آن باشید.

سه شنبه 3 مرداد

پس از تاریک شدن هوا، در پی ستاره سماک اعزل (Spica) با فاصله یک مشت در سمت راست پایین ماه بگردید. فاصله آن ها از هم حدود 5.6 درجه است. بسیار بالاتر از آن، حدود سه مشت در سمت راست بالای ماه، ستاره سماک رامح یا نگهبان شمال (Arcturus) می درخشد. با فاصله مشابهی در سمت چپ ماه هم ستاره قرمز-نارنجی قلب العقرب (Antares) جای گرفته است.

سماک رامح به تدریج در سمت غربی آسمان عصرگاهی حرکت می نماید و نقطه پایین بادبادک صورت فلکی گاوران (Boötes) یا عوا را تشکیل می دهد. این بادبادک نسبتا باریک، 23 درجه به سمت راست و بالا امتداد می یابد.

چهارشنبه 4 مرداد

ساعت 01:37 تربیع اول ماه روی می دهد و ظهر ساعت 12:11 هم ظهر حقیقی حداکثری به افق تهران است که در آن اختلاف زمان خورشید حقیقی با خورشید میانه در معادله تعدیل زمان، به حداکثر مثبت بعد از 12:00 می رسد.

هنوز به نیمه تابستان نرسیده ایم، اما صورت فلکی ذات الکرسی (Cassiopeia) به شکل W معروف خود، در شمال و شمال شرقی آسمان شامگاهی در حال صعود دیده می گردد. و صورت فلکی اسب بزرگ (Pegasus) هم از سمت افق شرقی بالا می آید.

پنج شنبه 5 مرداد

ساعت 19:36 سیاره های عطارد، زهره و مریخ همراه با ستاره قلب الاسد یک اجتماع تماشایی را شکل می دهند که تا ساعت 20:00 قابل رصد خواهد بود. در این هنگام فاصله عطارد از ناهید حودود 5.1 درجه است.

ماه غول پیکر در حال افزایش فاز است و درست سمت راست ستاره های سر صورت فلکی عقرب می درخشد که یک ردیف تقریبا عمودی سه تایی را شکل می دهند. درخشان ترین آن ها دلتا عقرب است که سمت چپ بالای ماه جای می گیرد و کمی دورتر سمت چپ آن، ابرغول سرخ-نارنجی قلب العقرب حضور دارد.

آدینه 6 مرداد

اکنون ماه فقط در چند درجه سمت چپ قلب العقرب حضور دارد. ماه 1.3 ثانیه نوری از ما فاصله دارد اما قلب العقرب در فاصله حدود 550 سال نوری یعنی حدود 13 میلیارد بار دورتر از ماه جای گرفته است. علاوه بر این، قطر آنتارس تقریبا 200 هزار برابر بزرگ تر است. در هیچ کجای تجربه بشری به جز دنیای نجوم، چیزهای مختلف تا این میزان متفاوت از آنچه به نظر می رسند، نیستند.

در این شب بعلاوه ساعت 19:30 اوج بارش شهابی دلتا-دلوی با تعداد متغیر شهاب حدود 50 عدد در هر ساعت (متغیر بین 40 تا 85 شهاب در هر ساعت) روی می دهد. ساعت 19:45 هم سیاره عطارد و ستاره قلب الاسد با فاصله تنها 0.5 درجه مقارنه خواهند داشت.

در ساعت 22:02 هم می توانید شاهد مقارنه ماه و ستاره قلب العقرب با فاصله تنها 0.4 درجه باشید. چشم انداز ای بسیار تماشای و مناسب برای عکاسی که از ابتدای شب تا نیمه شب قابل رصد است. اگر دوربین و تجهیزات حرفه ای ندارید، می توانید توانایی گوشی هوشمند خود را در ثبت این نما، محک بزنید.

شرایط سیارات در هفته اول مرداد 1402

عطارد در انتخاب درخشش غروب خورشید، در مجاورت سیاره درخشان تر ناهید حضور دارد. حدود 20 دقیقه پس از غروب آفتاب به جست وجوی آن ها بپردازید. برای رصد بهتر می توانید از دوربین دوچشمی یاری بگیرید.

این سیاره ابتدای هفته، 10 درجه سمت راست زهره قرار گرفته است اما تا انتها هفته به 6 درجه بالای آن جابه جا می گردد. ضمن اینکه قدر آن هم از 0.3- تا 0.0 کاهش می یابد.

در انتها هفته، عطارد از نزدیکی قلب الاسد با قدر 1.4+ می گذرد. برای رصد آن ها بهتر است از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ بهره ببرید. در یک نمای تلسکوپی، عطارد به صورت قرصی بسیار کوچک با قطر 6.2 ثانیه قوسی دیده خواهد شد.

زهره با قدر 4.5- در گرگ و میش پس از غروب می درخشد و هر روز زمان رصد شامگاهی آن کمتر می گردد.

اگر می توانید از تلسکوپ بهره ببرید، در اواخر بعدازظهر در حالی که آسمان هنوز آبی است، آن را روی زهره هدف بگیرید. البته مراقب باشید که به طور تصادفی خورشید را نگاه نکنید! زهره به صورت یک هلال کوچک و نازک سفید دیده می گردد که در حال بزرگ و نازک شدن است. تا انتها هفته قطر آن از 46 به 51 ثانیه قوسی افزایش می یابد اما در انتها هفته به طور کلی از دید خارج خواهد شد.

مریخ با قدر تنها 1.8+ با شروع شب در سمت چپ بالای زهره و قلب الاسد می درخشد. با توجه به قدر نزدیک، این سیاره را با قلب الاسد اشتباه نگیرید.

مشتری با قدر 2.4- در صورت فلکی حمل حوالی نیمه شب حدود ساعت 01:00 بامداد در سمت شرق و شمال شرقی طلوع می نماید تا در شروع سحر، سمت جنوب شرقی آسمان با ارتفاع زیاد بدرخشد.

زحل با قدر 0.7+ در صورت فلکی کم نور دلو جای گرفته است و در اواخر گرگ و میش پس از غروب طلوع می نماید. اکنون در بالاترین سطح سمت جنوب آسمان قرار گرفته است و واضح ترین و ثابت ترین حضور آن برای رصد با تلسکوپ، پیش از سپیده دم است.

اورانوس با قدر 5.8 در صورت فلکی حمل قرار گرفته است و در اوایل سحر سمت شرق آسمان حدود 10 درجه پایین تر سمت چپ مشتری قابل مشاهده است.

نپتون هم با قدر 7.9 در مرز دو صورت فلکی دلو و حوت است و پس از تاریک شدن هوا طلوع می نماید و پیش از سپیده دم در سمت جنوب و جنوب شرقی آسمان حدود 2 درجه شرقی زحل، با ابزار رصدی قابل مشاهده است.

عکس کاور: بارش شهابی دلتا-دلوی سال 2021

Credit: CNN

منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم