پیشرفت شبکه ملی اطلاعات 30 درصد ارزیابی شد، دلایل ناکامی دولت - وبلاگ بهروز

به گزارش وبلاگ بهروز، خبرنگاران؛ گروه دانش و فناوری؛ معصومه بخشی پور: بحث بر سر مقدار پیشرفت شبکه ملی اطلاعات میان وزارت ارتباطات به نام مجری این پروژه و مرکز ملی فضای مجازی و اعضای شورای عالی فضای مجازی به نام ناظر و سیاستگذاران فضای مجازی کشور در سال های اخیر بارها تکرار شده است. اما آنچه که کاملاً واضح است این بوده که صرفنظر از اعداد و ارقامی که در بعضی مواقع بر پیشرفت 90 درصدی این پروژه تاکید داشته، اما شبکه ای که استقلال کشور را در زیرساخت اصلی فضای مجازی فراهم کند و خدمات دولت و خدمات پایه به مردم را با کیفیت و سرعت مناسب ارائه کند دیده نمی گردد.

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ دیدگاه بیشتر بدانید.

در این شبکه هنوز برای مباحث مربوط به پیغام رسان ها و شبکه های اجتماعی که این روزها یکی از پر چالش ترین موضوعات فضای مجازی کشور است هم راه حلی ارائه نشده است.

در سال های اخیر همیشه عملکرد وزارت ارتباطات دولت دوازدهم به نام مجری شبکه ملی اطلاعات با نقدها بسیاری همراه بوده و گفته می گردد که این وزارتخانه طی سال های گذشته عزم جدی در پیاده سازی و عملیاتی کردن این شبکه و اجرای کامل تکالیف مربوط به آن به کار نگرفته است.

مطابق برآورد مرکز پژوهش های مجلس، دولت های مختلف طی 14 سال اخیر (سال 84 تا سال 98) حدود 19 هزار میلیارد تومان برای شبکه ملی اطلاعات هزینه نموده اند اما با این وجود ابعاد اجرایی شدن این پروژه ملی هنوز کامل نشده است.

به همین علت شورای عالی فضای مجازی در نیمه دوم سال 99 معماری و طرح کلان شبکه ملی اطلاعات را ترسیم و سند آن را به تمامی دستگاه های متولی ابلاغ کرد. با وجود این طرح، پیش بینی می شد که موتور شبکه ملی اطلاعات مطابق با اهداف عملیاتی در نظر گرفته شده برای آن، روشن گردد اما با گذشت بیش از 7 ماه از ابلاغ این سند و در روزهای انتهای عمر دولت دوازدهم، مرکز ملی فضای مجازی عملکرد وزارت ارتباطات را برای اجرای اهداف این سند، تأیید نمی نماید.

انتها کوشش دولت به پیشرفت 30 درصدی منجر شد

مطابق با اهداف طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، تا انتها سال 1400 باید خدمات پایه کاربردی داخلی به طور کامل تأمین شوند. توسعه پیغام رسان های اجتماعی بومی تا رسیدن به ظرفیت 50 میلیون کاربر فعال و هم ایجاد و توسعه مرورگر بومی، جویشگر داخلی، سیستم عامل داخلی موبایل و رایانامه داخلی به وزارت ارتباطات محول شده است.

اسفندماه 99 امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات در مصاحبه با مهر، از ارائه گزارش جدیدی در خصوص پیشرفت شبکه ملی اطلاعات به مرکز ملی فضای مجازی اطلاع داد و گفت: تا انتها دولت، وزارت ارتباطات زیرساخت شبکه ملی اطلاعات را تکمیل می نماید.

وی با توجه به تفاوت هایی که در گزارش مقدار پیشرفت این شبکه مطرح است، گفت: ما گزارشی از مقدار پیشرفت شبکه ملی برای دوستان ارسال کردیم و منتظر نتیجه ارزیابی مرکز ملی فضای مجازی هستیم. ادعای ما این بوده که 80 درصد در این پروژه پیشرفت وجود داشته است اما نظرات دیگری هم در این راستا از سوی بعضی دوستان مطرح شد. در نهایت به این جمع بندی رسیدیم که به جای مانده تکلیفمان را هم ارزیابی کنیم. هم اکنون از دید ما 20 درصد از تکالیف به جای مانده است.

در این راستا ابوالفضل روحانی معاون مرکز ملی فضای مجازی در مصاحبه با وبلاگ بهروز در خصوص جدیدترین اقدامات نظارتی این مرکز در خصوص پیاده سازی اهداف شبکه ملی اطلاعات و ادعای وزارت ارتباطات مبنی بر ارائه گزارش پیشرفت این طرح شرح داد.

وی گفت: مهمترین ابزار در سنجش پیشرفت هر پروژه ای، معماری و طرح عملیاتی آن پروژه است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف بود که نسبت به تدوین طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات اقدام لازم را انجام دهد. با این حال تا به امروز، به جز مجموعه ای از پروژه های پیشنهادی، طرحی برای توسعه شبکه ملی اطلاعات ارائه نداده است.

روحانی در پاسخ به این سوال که این طرح باید تا چه تاریخی تدوین و ارائه می شد، ادامه داد: بر اساس ابلاغیه های مربوطه، این طرح باید 2 ماه بعد از ارائه سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات ارائه می شد. یعنی قاعدتاً باید تا خردادماه 1399 این کار صورت می پذیرفت. البته اگر زمان ابلاغ نسخه نهایی سند طرح کلان و معماری را به نام مبدا زمانی در نظر بگیریم، این طرح باید تا آذرماه سال قبل ارائه می شد که متأسفانه انجام نشده است.

معاون مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به این سوال که آخرین گزارش پیشرفت شبکه ملی اطلاعات در چه تاریخی برای مرکز ملی فضای مجازی ارسال شده و ارزیابی شما از آن گزارش، چه مقداری از پیشرفت را برای شبکه ملی اطلاعات تأیید می نماید، گفت: آخرین گزارش در فروردین ماه به دست ما رسید و مورد ارزیابی نهاده شد. ما در شهریورماه سال قبل اعلام کردیم که پیشرفت کلی شبکه ملی اطلاعات بیش از 25 درصد نیست. پس از این گزارش مقدار پیشرفت کار سنجش مجدداً انجام و حدود 30 درصد پیشرفت محاسبه شد.

وی گفت: البته تاکید می کنم که تا زمان ارائه طرح توسعه شبکه، امکان سنجش دقیق وجود ندارد. ولی احتمال اینکه پس از ارائه آن طرح، مقدار پیشرفت از این عدد بیشتر باشد، وجود ندارد.

نظارتی که مؤثر نیست

روحانی در خصوص اینکه چرا نظارت مرکز ملی فضای مجازی بر مصوبات شورای عالی به خصوص مصوبات مربوط به شبکه ملی اطلاعات آنچنان که باید اعمال نمی گردد، تاکید نمود: اگر منظور شما این است که آیا مرکز ملی بر حسن اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی نظارت دارد؟ پاسخ مثبت است. مرکز ملی فضای مجازی بر اجرای تمامی مصوبات اهتمام ویژه دارد و مقامات مسئول را به صورت دوره ای در جریان کم و کیف پیشرفت اقدامات قرار می دهد.

وی اضافه نمود: اما اگر سوال شما این است که آیا نظارت مرکز ملی بر پیشرفت مصوبات مؤثر است؟ پاسخ مثبت نیست و مهمترین علت آن هم، الزامی نبودن اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی و فقدان ضمانت اجرایی لازم برای شأن نظارتی این مرکز است.

به گفته معاون مرکز ملی فضای مجازی، عدم اجرا یا اجرای با تأخیر و یا اجرای ناقص مأموریت ها، مسئولیتی برای دستگاه های متولی در پی ندارد و این ضعف قانونی باید به وسیله مجلس رفع گردد.

در هیچکدام از اهداف شبکه ملی اطلاعات پیروز نبودیم

وی درباره مقدار تحقق اهداف مد نظر در شبکه ملی اطلاعات از جمله افزایش مقدار ترافیک داخلی گفت: باید تصریح کنم که از اهداف عملیاتی سند طرح کلان و معماری که باید تا سال 1400 محقق می شدند، در هیچ کدام پیروز نبوده ایم. بخشی از این اهداف، استقرار کامل خدمات پایه کاربردی است که بخش عمده ای از ترافیک کشور را راهنمایی می نمایند.

روحانی اضافه نمود: طبیعتاً تا زمان تحقق کامل این خدمات، نباید انتظار تغییر شگرف در نسبت ترافیک داخل و خارج داشته باشیم و عمده ترافیک در سبد مصرفی کاربران، متعلق به خدمات خارجی و ترافیک خارجی خواهد بود.

چالش های یک پروژه 15 ساله

حسین زیبنده دانشجوی دکتری حکمرانی فضای مجازی و پژوهشگر هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) هم در همین زمینه در مصاحبه با وبلاگ بهروز، می گوید: به نظر می رسد در عرصه فنی فضای مجازی مهمترین مساله شبکه ملی اطلاعات است که شاید حدود سیزده سال است که این مساله مطرح شده و در اسناد مختلف و در سیاست های مختلف هم بر آن تاکید شده اما هنوز در این عرصه ناکامی هایی وجود دارد.

وی گفت: با وجودی که سالیان سال است که در عرصه فنی زیرساختی شبکه ملی اطلاعات وظایف اصلی وزارت ارتباطات مورد تاکید نهاده شده اما در منازعات سال های اخیر، برآوردها از پیشرفت نه چندان مناسب این شبکه حکایت دارد و توسعه پهنای باند اینترنت بین الملل به نام شبکه ملی اطلاعات در واقع چالشی است که پیش روی این شبکه واقع شده است.

زیبنده با اشاره به اینکه در این حوزه دو سند بسیار خوب و فاخر از جمله سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات و طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات به نام مصوبات شورای عالی فضای مجازی وجود دارد، ادامه داد: این مصوبات تکلیف سیاست گذاری را به صورت خوب و مناسب ادا نموده و به همین علت بیش از این نباید روی بحث سیاست گذاری این پروژه کار کرد؛ بلکه باید تمام توان و کوشش و جد و جهد را برای پیاده سازی و عملیاتی سازی شبکه ملی اطلاعات به کار گرفت.

ناکامی وزارت ارتباطات به علت پرداختن به امور غیر وظیفه ای

این پژوهشگر هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق اعلام کرد: از شبکه ملی اطلاعات آنچه که مد نظر است رسیدن به امنیت، کیفیت و سرعت در ارتباطات و بعلاوه ارائه خدمات پایه ای مثل جستجوگر بومی، شبکه های اجتماعی، رایانامه، سرویس های احراز هویت و این چنین مسائلی است که باید در برنامه وزارت ارتباطات به نام مجری این پروژه قرار گیرد.

وی با بیان اینکه این پروژه ها باید ذیل بحث فنی زیرساختی شبکه ملی اطلاعات مطابق با دو سند مصوب شورای عالی فضای مجازی قرار گیرد، اعلام کرد: با وجودی که دولت دوازدهم در اجرای این پروژه ها ناکام ماند دولت آینده باید سراغ پیاده سازی این زیرساخت ها برود.

زیبنده اضافه نمود: به منظور تأمین امنیت، کیفیت، سرعت و ارائه خدمات در فضای مجازی که در ذیل شبکه ملی اطلاعات تعریف شده، باید سراغ زیرساخت ارائه خدمات پایه مثل جستجوگر بومی و شبکه های اجتماعی و رایانامه برویم که در مدل مفهومی شبکه ملی اطلاعات به آن ها اشاره شده است. به طور کلی باید سراغ زیرساخت ارائه خدمات جدیدی که در حوزه فضای مجازی مطرح می گردد برویم و احتیاج کاربران را در تأمین زیرساخت به رسمیت بشناسیم.

وی گفت: این احتیاج همان زیرساخت گردش باکیفیت داخلی ترافیک و سرعت مناسب در انتقال اطلاعات است که مجموع این ها را باید در بحث شبکه ملی اطلاعات پیگیری کرد.

دانشجوی دکتری حکمرانی فضای مجازی با اشاره به آنالیز عملکرد وزارت ارتباطات در توسعه شبکه ملی اطلاعات اعلام کرد: یکی از دلایل ناکامی ورود وزارت ارتباطات به حوزه های غیر وظیفه ای مثل محتوای کودک و نوجوان یا بحث استارت آپ ها و اقتصاد دیجیتال بود. مباحثی که به صورت اصولی و مبنایی جزو وظایف وزارت ارتباطات نبود.

وی با تاکید بر اینکه وزارت ارتباطات وظیفه ایجاد زیرساخت ها برای توسعه این خدمات را دارد، گفت: نتیجه پرداختن به امور غیر وظیفه ای، در واقع بازماندن از امور وظیفه ای و توسعه زیرساخت هایی مثل شبکه ملی اطلاعات است.